Tự dưng nảy ý nghĩ tới một người em mà lâu lắm rồi không gặp. Em lên Paris rồi. Từ ngày em nói, có rất nhiều điều muốn nói với anh mà em đã khám phá được trong khoảng thời gian thực hiện theo lời anh hướng dẫn thì em “mất tích” luôn. Chắc cũng như anh, đó là điều cần thiết để em thấu đạt mọi vấn đề và đủ sức “xông pha” vào cuộc đời. Xem lại những cuộc đối thoại mới phát hiện ra là mình thật đãng trí. Vốn chẳng ưa nhớ sự việc và “siêu lười” nghĩ suy, tính toán nhưng khi nghi ngờ sự việc lại “siêu siêu lười” kiểm chứng. Thế mới tai hại!
Tai hại là vì lúc comment cho “Tom-pho-mai-con-bo-sua” (Kakaka), đoạn gợi ý phát triển thơ của Tom thành thể loại thơ thiền Haiku. Khi đọc lại bài của em An mới thấy nhầm to. Liền chát với Tom:
- Tom ngủ chưa?
- Đang online đấy.
- Oài, ngủ đê! Về quê ẩn rồi. Mai mới ra HN. Chừng mô về HN?
- Tối mai về. Mà sao tự nhiên lại nhớ Tom mà nhắn tin giữa đêm khuya thế?
- Híc, tại đang đọc thơ Haiku. Nhớ ra là comment nhầm cho T. 5-7-5 thì lại com thành 3-5-3. Híc, nhầm hai phát trong một com. Bã đậu quá!
- Ồ! Mai về HN nhớ comment sửa sai nhé. Nhớ bạn lắm!
- Híc, “nhớ bạn lắm” là sao?... He he he nhưng thấy sợ.
- He he. Không có người chát thì nhớ thoai. Híc, không phải 8 vía đâu. Ngủ ngon!
- Thanh minh là thú tội, he he, 7, 8, 9 gì ok tất, he he… Bay ra à? Ngủ sớm nhé!
Biết là bị hớ roài nên Tom không hồi âm, he he he… chết chưa! Tớ là chúa “vặn vẹo” từ ngữ đấy nhé. Nhưng mờ phải làm cái entry này để “sửa sai” với Tom và cũng là để “sửa chữa” mình. Và cũng là để các “đồng chí” nhà ta biết rằng, một khi biết dùng “páp” thì tất thảy những gì xung quanh đều là “páp”.
Xin cám ơn Tom trước nhất! Cám ơn Huyền Tâm, Bảo Ngọc, Hướng Tới Mặt Trời… để có entry này. Tom tham khảo nhé!
Bài viết của Bình An (Blog Mr: An)
Thơ Haiku không đơn giản như mình vốn tưởng.
Có cảm giác như càng viết, càng nghĩ thì thơ càng không đạt.Nhưng thế không có nghĩa là thôi không viết để khỏi xuống dốc thêm. Phải thử tiếp xem sao...
Haiku - thơ thiền
I. Giới thiệu chung
I. Giới thiệu chung
1. Xuất xứ:
Thơ Haiku ("bài cú") là một loại thơ của Nhật do nhà thơ - thiền sư Matsuo Basho (1644-1694) sáng lập và đứa tới đỉnh cao của nghệ thuật thơ ca. Sau Basho, có thêm 3 nhà thơ Nhật nổi tiếng: Buson (1716-1784), Issa (1762-1826) và Shiki (1867-1902). 4 người này được gọi là "tứ trụ" thơ Haiku Nhật Bản.
Thơ Haiku ("bài cú") là một loại thơ của Nhật do nhà thơ - thiền sư Matsuo Basho (1644-1694) sáng lập và đứa tới đỉnh cao của nghệ thuật thơ ca. Sau Basho, có thêm 3 nhà thơ Nhật nổi tiếng: Buson (1716-1784), Issa (1762-1826) và Shiki (1867-1902). 4 người này được gọi là "tứ trụ" thơ Haiku Nhật Bản.
2. Luật thơ:
- Haiku là thể loại thơ ngắn nhất thế giới, vì chỉ gồm 3 câu, chứa tất cả 17 âm tiết (âm ≠ chữ), chia thành dạng 5-7-5. Biến thể của Haiku có thể là 5-8-5 hoặc 5-7-6 (nghĩa là 18 âm trong bài), nhưng nói chung phổ biến nhất vẫn là dạng "cổ điển" 5-7-5 (với cả theo An thì viết đúng dạng chính mới... sành điệu ).
- Trong thơ Haiku không có luật vần. Khi Haiku vào VN thì nhiều người thích viết hợp vận để nghe cho xuôi tai, việc này An không phản đối, nhưng không nên tự áp đặt luật này cho Haiku để làm một tiêu chí đánh giá thơ.
- Trong bài thơ Haiku phải có yếu tố chỉ một mùa trong năm, có thể không nhất thiết phải nói tên mùa, nhưng phải có từ ngữ liên quan hoặc trực tiếp gợi tả mùa.
- Những qui định trên chỉ là vấn đề hình thức, còn về nội dung thì cần nghiên cứu tiếp về "thiền", bởi thơ Haiku phải toát lên được vẻ thuần khiết, hàm chứa thực tại, ngôn từ giản dị nhưng ghi nhận lại được những gì trước mắt.
- Haiku là thể loại thơ ngắn nhất thế giới, vì chỉ gồm 3 câu, chứa tất cả 17 âm tiết (âm ≠ chữ), chia thành dạng 5-7-5. Biến thể của Haiku có thể là 5-8-5 hoặc 5-7-6 (nghĩa là 18 âm trong bài), nhưng nói chung phổ biến nhất vẫn là dạng "cổ điển" 5-7-5 (với cả theo An thì viết đúng dạng chính mới... sành điệu ).
- Trong thơ Haiku không có luật vần. Khi Haiku vào VN thì nhiều người thích viết hợp vận để nghe cho xuôi tai, việc này An không phản đối, nhưng không nên tự áp đặt luật này cho Haiku để làm một tiêu chí đánh giá thơ.
- Trong bài thơ Haiku phải có yếu tố chỉ một mùa trong năm, có thể không nhất thiết phải nói tên mùa, nhưng phải có từ ngữ liên quan hoặc trực tiếp gợi tả mùa.
- Những qui định trên chỉ là vấn đề hình thức, còn về nội dung thì cần nghiên cứu tiếp về "thiền", bởi thơ Haiku phải toát lên được vẻ thuần khiết, hàm chứa thực tại, ngôn từ giản dị nhưng ghi nhận lại được những gì trước mắt.
II. "Thiền" là gì?
Nói một cách đơn giản, "thiền" là sự lắng đọng, tiếng Hán-Việt có từ "tĩnh lự", với "tĩnh" nghĩa là tĩnh tại, yên ổn, bình lặng, "tĩnh" trái với "động", và "lự" là suy nghĩ, lo toan; "thiền" mang tính hỗ trợ con người ta tiến đến sự "tỉnh giác", "giải thoát" và "giác ngộ".
Đó là cách giải thích ngắn gọn để hiểu một cách hết sức sơ lược. Trái lại, "Thiền" là một trạng thái tâm thức không thể định nghĩa chính xác, mà mỗi người phải tự nếm trải để hiểu. "Thiền" không giúp con người đi được từ "vô minh" tới "giác ngộ", mà chỉ giúp khám phá bản thể thật sự của mình.
David Fontana - thiền sư - tiến sĩ tâm lí học người Anh nói:
"Thiền không có nghĩa là ngủ gục; để tâm chìm lặng vào cõi hôn mê; trốn tránh, xa lìa thế gian; vị kỉ, chỉ nghĩ tới mình; làm một việc gì không tự nhiên; để rơi mình vào vọng tưởng; quên mình ở đâu. Thiền là: giữ tâm tỉnh táo, linh động; chú tâm, tập trung; nhìn thế giới hiện hữu rõ ràng như nó là; trau dồi tấm lòng nhân đạo; biết mình là ai, ở đâu".
Sự "giác ngộ" không thể truyền đạt như một kinh nghiệm, mà nó tự đến khi người ta đã trải nghiệm "đủ".
III. "Thiền" trong thơ Haiku
Nói tới khái niệm "Thiền" trong thơ, nghe có vẻ to tát quá nhỉ!
Làm thế nào để đạt tới tinh thần của thơ Haiku, nghĩa là đạt tới "thiền" trong thơ?
Làm thế nào để đạt tới tinh thần của thơ Haiku, nghĩa là đạt tới "thiền" trong thơ?
Thiền sư Basho viết:
Fu ru i ke ya
Ka e ru to bi ko mu
Mi zu no o to
Trong ao xưa
Con ếch nhẩy vào
Tiếng nước khua
Trong bài thơ không có ẩn dụ, không che đậy ẩn ý, từ ngữ và ý tứ đều đơn giản. Ba câu thật ngắn gọn nhưng đã nói lên đủ ý miêu tả cảnh trước mắt nhà thơ: cái ao, con ếch, tiếng nó khua trong nước. Rất thật!
Theo An, đấy là một biểu hiện của "thiền".
Theo An, đấy là một biểu hiện của "thiền".
Theo đạo học phương Đông, những gì ta nhìn thấy chưa chắc đã là cái bản thể thực chất của chính sự vật đó, và vì mọi ngôn ngữ đều có cái hạn chế, nên khi miêu tả, ta chỉ còn tả lại được một khía cạnh nào đó của sự vật (sự việc) thôi.
Muốn đạt tới mức "thiền" trong thơ, cần giác ngộ cái "vô thường", "vô ngã", để chỉ ghi lại sự vật trước mắt (hoặc trong tưởng tượng) một cách đơn giản và thực (vô thường), không chen lẫn cảm xúc (vô ngã).
Tạm biết như thế, có lẽ tự nhiên thơ sẽ khác...
IV. Thêm một bài ngẫu hứng
Phải chầm chậm đã, vì càng tìm hiểu càng thấy Haiku khó quá!
Gió cứ đùa mơn man
Lá vàng nơi này rơi nhiều lắm
Hà Nội sang thu rồi.
Lá vàng nơi này rơi nhiều lắm
Hà Nội sang thu rồi.
Đôi chỗ kiến thức trong bài viết được tổng hợp từ bài sưu tầm ở
- Blog Cá Chuối.
- http://vuonthien.tripod.com/thohaiku.html
(An - 10/09/2006)
Sunday September 10, 2006 - 10:37am (ICT)
- Blog Cá Chuối.
- http://vuonthien.tripod.com/thohaiku.html
(An - 10/09/2006)
Sunday September 10, 2006 - 10:37am (ICT)
Next Post: ¤ Ngẫu hứng thu 2 Previous Post: Lại thư giãn chút
A Di Đà Phật! Ai làm thơ được như thiền sư Matsuo Basho, người đó đang sống trong trạng thái thiền, sự thức tỉnh và chỉ có thực tại mà thôi. (Thực tại phi thời gian, không gian và khác với hiện tại.) Ai hiểu, làm được những điều như thiền sư David Fontana nói, người đó luôn ở trạng thái tỉnh thức và được coi như Giác Ngộ, tức trạng thái Phật và đương nhiên hạnh phúc, yêu thương chúng sinh, vì họ mà làm lợi. Giải thoát từ đâu, giải thoát cái gì? Không phải chạy trốn hay thờ ơ trước ngoại cảnh mà là, không bị nó ràng buộc.
Khám phá được bản thể thật của mình là Giác Ngộ rồi. Miễn bàn chuyện khác!
Sunday March 11, 2007 - 09:15am (ICT)
Khám phá được bản thể thật của mình là Giác Ngộ rồi. Miễn bàn chuyện khác!
Sunday March 11, 2007 - 09:15am (ICT)
Em lờ mờ thấy được vì sao em không làm nổi thơ Haiku rồi...
Sunday March 11, 2007 - 06:59pm (ICT)
Sunday March 11, 2007 - 06:59pm (ICT)
Cái gì mừ nghĩ mãi không ra thì đừng nghĩ nữa, em sẽ thấy rõ ràng như thật. Em nói, càng nghĩ, nghiên cứu về thơ Haiku càng thấy khó làm thể thơ đó.(100 người đọc thơ ông ấy may ra 1 người biết điều ấy mà thôi dù tất cả có thể thấy hay hoặc chẳng có nghĩa gì cả).Thơ Haiku là thơ không nghĩ. (Cảm xúc, tham vọng là nguồn của suy nghĩ, chúng đẻ ra suy nghĩ) Muốn làm được như ông ấy thì phải không nghĩ gì hết, chỉ thấy thôi. Sau bước không nghĩ để thấy mới nghĩ để tìm từ ngữ ghi lại y chang cái đã thấy kia, tức suy nghĩ là về sau này, lúc không còn sống với THỰC TẠI nữa.
Tue Mar 13 03:29pm ICT
Tue Mar 13 03:29pm ICT
An ơi ! thơ Haiku là thể thơ của Nhật đúng ko? Nếu bảo thơ Haiku là thơ ko nghĩ thì có lẽ là chưa phải lắm .Vì đọc thơ của thiền sư người Nhật, ta thấy là cả bài miêu tả thiên nhiên .Có lẽ xuất phát từ nguồn cội người Nhật rất yêu thiên nhiên, gắn bó với thiên nhiên .Đọc thơ Haiku, ta thấy như con người và thiên nhiên hòa làm một ko co ranh giới giữa chúng. Nếu nói là loại thơ này khó làm phải chăng lúc đấy nhà thơ chưa thật sự tạm gác bỏ những suy nghĩ thường ngày. Tớ nghĩ lúc nào đầu óc An thoải mái chẳng có gì vướng bận thì làm thể thơ này sẽ hiệu quả.
Tue Mar 13 08:44pm ICT
Tue Mar 13 08:44pm ICT
Nhờ “phương tiện” của em An nhắn với "Bảo N" chút. Sao cứ bắt anh phải vào blog của An thía? Vào cái của BN thì không "nhắn nhủ chi được hết", hic... bị chặn! Đúng là thơ Haiku là bắt nguồn từ Nhật nhưng dạng thơ thiền thì không phải. (thơ Haiku cũng là 1 loại thơ thiền) Việt Nam mình từ thời Lý và Trần có rất nhiều người làm thơ thiền đấy. Thơ thiền là thấy và chỉ thẳng, chỉ thật bất kì cái gì như nó vốn thế chứ không vòng vo tam quốc, ý suy ẩn ý...Và người làm thơ thiền (nếu chuyên nghiệp) thường là người đã Giác Ngộ (luôn tỉnh thức). Tỉnh thức chỉ trạng thái hồn nhiên của Tâm. Do đó, có những khi người bình thường "tự dưng" làm được câu thơ ấy. Tuy nhiên, họ không biết, không nhận ra được và nó chỉ diễn ra nhất thời tuỳ từng thời khắc nhất định mà thôi. Ví dụ, trong các bài thơ của em An, có bài có câu đầu tiên là "Tuyết rơi kìa em!" Câu đó chỉ ra rằng, tác giả trong khoảnh khắc chóng vánh ở trạng thái thiền. Còn các đoạn sau bị chi phối bởi xúc cảm và Tâm bị động rồi.
Thu Mar 15 11:52am ICT
Thu Mar 15 11:52am ICT
@Nguyễn Lê đoàn :Em đọc bài giới thiệu về thơ Haiku của An, thấy ghi đây là loại thơ của Nhật mà. Nếu anh đặt con chuột máy tính ở dòng chữ “Bao N” sẽ thấy tên em là Bảo Ngọc .
Wed Mar 14 10:13am ICT
Wed Mar 14 10:13am ICT
Mạn phép em An, phúc đáp Bảo N gì đó. Thơ Haiku không phải thể thơ của Nhật mừ là thơ THIỀN. Mà thiền tức không nghĩ, chỉ thấy biết thôi. Vì thế, con người và thiên nhiên mới được thấy như 1 vậy. Nhưng mừ, cái đoạn về sau bảo An làm cái gì đó thì sẽ làm được thơ Haiku là đúng roài. Đề nghị đồng chí An chú ý.
Wed Mar 14 02:23am ICT
Wed Mar 14 02:23am ICT
Em xin lãnh giáo ạ! :D
Wed Mar 14 02:29am ICT
Wed Mar 14 02:29am ICT
@ NLD:Em cảm ơn anh đã cho em biết thêm về thơ Haiku. Có lẽ để làm thành công thể thơ này nhất là các thiền sư anh ạ. Chắc anh cũng hay vào blog của An nên nhân tiện có gì nhắn nhủ anh cứ nhắn vào đây ạ.
Thu Mar 15 12:38pm ICT
Thu Mar 15 12:38pm ICT
Oái! Thế pải chờ quyết định của thân chủ Bờ lóc đã. Nhưng mừ trước khi "họ" phát biểu, anh em (Hổng biết có đúng hổng nữa)? mình tạm thời cứ xài cái đã hỉ. Dĩ nhiên các thiền sư (đúng nghĩa) mới làm thành thạo và lúc nào cũng như vậy cả. Tuy nhiên, thiền là tên dùng trong nhà Phật. Điều đó không có nghĩa chỉ và phải những ai theo đạo Phật mới làm được, bởi vì, thiền có thể đến với bất kì ai, bất cứ lúc nào. Nhưng, muốn biết rõ hoặc nhận ra được thông thường cần có 1 sư phụ thiền sư đã đạt (chứng nghiệm) hướng dẫn.
Thu Mar 15 12:49pm ICT
Thu Mar 15 12:49pm ICT
Bài này có phải thơ Haiku không hả An? "Giọt nước mắt rơi xuống/ Thống khổ lại vùi lấp thống khổ/ Lá vàng động xốn xao."
Wed Mar 14 02:32am ICT
Wed Mar 14 02:32am ICT
Em không biết, anh ạ. Có lẽ khi nào em biết điều đấy thì nghĩa là em đã biết làm thơ Haiku.
Wed Mar 14 02:34am ICT
Wed Mar 14 02:34am ICT
Kakakaka! Tiến bộ chút rồi đó. Nhanh ghê! Anh phải mất 20 năm đó. Thế còn bài này hả An?
"Kìa em mắt đen láy
Trống rỗng mưu sự lẫn mong cầu
Xuân lung linh mãi mãi"
Wed Mar 14 02:57am ICT
"Kìa em mắt đen láy
Trống rỗng mưu sự lẫn mong cầu
Xuân lung linh mãi mãi"
Wed Mar 14 02:57am ICT
Trần trụi và suy tư quá nhiều thì phải ạ :P Không thể coi là thơ thiền được :P
Wed Mar 14 03:00am ICT
Wed Mar 14 03:00am ICT
Bỏ chữ "anh ạ" đi, lễ phép quá đấy nhưng phải biết bỏ. Anh có những người bạn hơn rất nhiều tuổi, có người đã 70 rồi. Khi nói chuyện với họ, anh hay đáp lại bằng từ "Ừ". Người nói và nghe đều vui sướng, hạnh phúc! Người ngoài nghe thấy, tự nhiên thấy bực bội, cáu bẳn. Tâm họ bị CHẤN ĐỘNG và họ khổ. Sự hồn nhiên bị chết. Nhưng, nếu 1 đứa bé 3 tuổi bảo anh gọi nó bằng anh để nó được vui và thoải mái thì anh rất hạnh phúc nhận lời. Người ta lại nghe thấy, tâm họ lại CHẤN ĐỘNG... và...!
Ngoài quan niệm, tư tưởng... có thể rèn luyện sự thư thái, tự do... thì vẫn có những điều là phép tắc xã giao, trên cơ bản là cần thiết giữ gìn và phát huy. Tuy nhiên, em hiểu anh muốn nói gì ạ :D cho nên nếu anh không muốn em quá lễ phép thế thì em sẽ nói thoải mái hơn với anh :P
Wed Mar 14 03:16am ICT
Wed Mar 14 03:16am ICT
chẹp ngoan thế mà còn ý kiến nhỉ ^^
Wed Mar 14 05:23am ICT
Wed Mar 14 05:23am ICT
Thật ra thì những bài học của anh đáng để mọi người suy nghĩ lắm. Nhưng em nghĩ là: Nếu mọi thứ bắt đầu từ chính trong con người mình, tự nhiên như là mình đang lớn lên thì sẽ tránh được những nhầm tưởng về cái gọi là "tỏ ra" và cái "thực chất". Lý thuyết chỉ giúp người ta kiểm chứng khi đã có hành động thực tiễn.
Fri Mar 30 05:48pm ICT
Fri Mar 30 05:48pm ICT
Cho anh @ Hướng Về Mặt Trời với nhé. "Nếu mọi thứ bắt đầu từ chính trong con người mình, tự nhiên như là mình đang lớn lên" Và "Nhưng em thấy bản thân chuyện đọc không giúp mình nhiều bằng việc tự mình thả lỏng những suy nghĩ, không quá lo lắng và sầu não thì tự nhiên sẽ thấy An trong tâm". Đấy cũng là một trong các pháp để an tâm đấy em. Có vô lượng pháp, tùy duyên mà ứng dụng nhưng pháp này của em theo anh hiểu theo từ ngữ thì chính là pháp ngắn nhất, tối thắng tối thượng của Đức Phật rồi đấy. "Trực chỉ chân tâm kiến tánh thành Phật" mà Bồ Đề Đạt Ma sư tổ đã thực hành. Xem ra, duyên em phù hợp với pháp này, hãy cố và tin tưởng như thế mà tinh tấn. Anh cũng chúc mừng em! (theo cách xưng của em). Không cần đọc nhiều làm gì nếu em chưa thể tự bỏ nó ra hoặc đọc để soi vào và tìm chính em thôi. Vạn pháp cũng chỉ để làm việc này.
Anh rất vui vì em có những nhận xét thấu đáo như thế. Nếu như so sánh thì nhận thức này tương đương người tu hành vài mươi năm đấy.
Cố lên em nhé! Mọi sự hướng vè cái bình yên trong tâm.
Cầu nguyện cho em!
Fri Mar 30 09:27pm ICT
No comments :
Post a Comment